در دوران زندگی هر انسانی بی‌تردید حوادثی رخ می‌دهد که زندگی فرد را به‌شدت تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. این اتفاق‌ها می‌تواند از دست دادن یکی از نزدیکان یا آزار و اذیتی‌هایی باشد که مسیر زندگی افراد را دچار دگرگونی بزرگی کند. البته مشکلات دیگری هم هستند که شخص در به‌وجود آمدن آن‌ها نقشی ندارد اما می‌توان او را یک قربانی دانست. سرخوردگی از یک شکست در زندگی شخصی یا اجتماعی می‌تواند از این دست باشد.
اما همه ما می‌دانیم که هیچ اتفاق یا پیش‌آمد ناخوشایندی نمی‌تواند پایان زندگی باشد و بهتر است تلاش‌های خود را برای بهبود دوستان و نزدیکانی که دچار چنین حوادثی شده‌اند در قالب دل‌گرمی و هم‌دردی انجام دهیم. هم فرد قربانی یا مصیبت‌دیده و هم اطرافیان وی باید با رفتاری مناسب بتوانند شرایط را برای بازگشت فرد حادثه‌دیده به روال عادی زندگی مهیا کنند. به‌هر حال چنین موقعیتی امکان دارد برای خود ما پیش‌آید، شاید روزی خودمان قربانی باشیم.
رفتار مناسب با مصبیت‌دیدگان باید در جامعه ما تبدیل به یک فرهنگ شود تا از آسیب‌های اجتماعی کاسته شود و نسل‌های آینده از زندگی در یک جامعه پویا بهره‌مند شوند.
تفاوت رفتاری در مواجه با افراد حادثه‌دیده و قربانی
رفتار مناسب با فردی که عزیزی را از دست داده یا شخصی که مورد آزار و اذیت قرار گرفته متفاوت است. به‌عنوان مثال یک شخص سوگوار در ابتدا موضوع فوت شخص نزدیک به‌خود را انکار می‌کند در ادامه با قبول این اتفاق به‌شدت ناراحت و عصبانی می‌شود و حتی در مواردی به پرخاش و جروبحث با اطرافیان می‌پردازد و در ادامه دچار افسردگی می‌شود و در نهایت واقعیت را می‌پذیرد.
اما خوب شرایط شخصی که مورد آزار و اذیت قرار گرفته این چنین نیست در اغلب مواقع این افراد سعی می‌کنند به‌دلایل فرهنگی جامعه، موضوع ناراحتی و یا شکست خود را پنهان کنند به‌خصوص اگر این پیش‌آمد و اذیت از نوع جنسی باشد. به همین دلیل پرخاشگری و عصبانیت در چنین موقعیتی کمتر دیده می‌شود اما بخش افسردگی آن امکان دارد بسیار عمیق و تأثیرگذار باشد.
همین تفاوت باعث می‌شود که ما در برخورد با هر شخص متناسب با شرایط روحی او رفتار کنیم تا بتوانیم به‌خوبی برای بازگشت وی به شرایط عادی کمک کرده باشیم. اما به‌طور کلی یک سری رفتار هستند که همیشه با افراد آسیب‌دیده باید آن‌ها را رعایت کنیم که در ادامه درمورد آن‌ها صحبت می‌کنیم.
نحوه بیان مناسب با شخص قربانی یا حادثه‌دیده
وقتی با یک شخص آسیب دیده روبرو می‌شوید به نحوه بیان خود به‌خوبی دقت داشته باشید در چنین شرایط حساسی هر اشتباهی در سخنان شما موجب رنجش بیشتر فرد شده و یا حتی ممکن است او را در حالت روحی بدتری قرار دهد.
اولین موضوعی که در برخورد با یک فرد قربانی یا مصیبت‌دیده به‌خوبی باید به آن توجه داشته باشید پذیرش اتفاق پیش‌آمده است. نباید مشکل پیش رو را انکار کرد و باید با واقعیت مواجه شد. انکار اصل موضوع می‌تواند اوضاع را بدتر کند به‌همین دلیل بهترین کار در این شرایط هم‌دردی و دل‌گرمی دادن به‌طرف مقابل است.
هم‌دلی با یک فرد مصیبت‌دیده با گفتن تسلیت یا اظهار تأسف از واقعه پیش‌آمده شروع می‌شود و با ابراز عواطف ادامه پیدا می‌کند. شخص آسیب‌دیده باید احساس کند که شما به او اهمیت می‌دهید در این صورت می‌تواند به حس هم‌دردی شما اعتماد کند و در صورتی نیاز، خواسته‌هایش را با شما در میان بگذارد. اینکه فرد آسیب‌دیده با شما خواسته‌هایش را در میان بگذارد یک نکته مثبت است و نشان‌دهنده این است که شما توانستید در دل‌گرم کردن و جلب توجه وی تا به اینجا موفق باشید.
برای یاری رساندن به شخص آسیب‌دیده پیش‌قدم باشید و برای کمک کردن به او پیشنهادهایی بدهید. این پیشنهادها می‌تواند کمک کردن در امور منزل و ….. برای فرد سوگوار باشد. کنار او بمانید به این شکل می‌داند حس هم‌دردی شما واقعی بوده و می‌تواند روی شما حساب کند اما در ابتدا بگذارید کمی تنها باشد تا بتواند با واقعیت‌ها روبرو شود.
در ادامه می‌توانید به او پیشنهاد دهید که با شما صحبت کند این‌کار باعث می‌شود تا شخص از زیر فشار اتفاقی که موجب آسیب‌دیدن وی شده تا حدود زیادی خارج شود. اینکه شخص قبول کند با شما صحبت کند یک اتفاق مثبت است و شما مسیر صحیحی را در برخورد با او طی کرده‌اید.
در چنین موقعیتی به‌خوبی مراقب باشید در هنگام صحبت کردن از جریان اصلی اتفاق پیش‌آمده خارج نشوید و موضوعات دیگر را در حرف‌های خود وارد نکنید. چنین رفتاری از سوی شما باعث می‌شود تا فرد مصیبت‌دیده تمرکز خود برای صحبت کردن را از دست دهد و نتواند به‌خوبی و به طور کامل حرف‌هایش را به شما بگوید. در نظر داشته باشید که وارد کردن موضوعات دیگر در سخنان بین شما و شخص آسیب‌دیده باعث از دست رفتن اعتماد وی می‌شود و اینکه او فکر می‌کند موضوع برای شما از اهمیت پایینی برخوردار است. در صورت چنین اتفاقی شما یک گام منفی برداشته‌اید و در ادامه دیگر نمی‌توانید اعتماد فرد قربانی را جلب کنید.
از نکاتی دیگر که در هنگام صحبت کردن باید به آن دقت کنید این است که فقط یک شنونده خوب باشید و از توصیه بپرهیزید. شخص آسیب‌دیده در شرایط روحی مناسبی نیست که بخواهد از نصیحت و توصیه‌های شما بهره ببرد. برای مثال یک شخصی که قربانی آزار و اذیت جنسی شده یا فردی که شغلی را از دست داده و شما فکر می‌کنید در رفتارش اشتباهاتی مرتکب شده، در آن حالت شما نباید به او توصیه یا نصیحتی بکنید.
به‌هیچ عنوان در سخنانتان شخص قربانی را با دیگران و یا خودتان که چنین شرایطی را در گذشته تجربه کرده‌اید مقایسه نکنید مقایسه وی در چنین شرایط نامناسبی می‌تواند یک آسیب دیگر برای او باشد.
اما نکته آخری که در هنگام صحبت با یک شخص مصیبت‌دیده باید به آن توجه داشته باشید آرامش خودتان است که باید آن را به‌خوبی حفظ کنید و هیچ اثری از ناآرامی در چهره و یا صدای شما نمایان نباشد. در صورتی که هنگام صحبت با فرد آسیب‌دیده نکاتی که گفته شد را رعایت کنید شما در بیان خود با او تا حدود زیادی موفق بوده‌اید و نکات مثبت را رعایت کرده‌اید.
نحوه رفتار مناسب با شخص آسیب‌دیده یا قربانی
توجه داشته باشید به همان میزان که سخنان شما در شرایط نامساعد برای یک فرد قربانی و یا آسیب‌دیده می‌تواند تأثیر گذار باشد رفتار شما هم به همان میزان موثر بوده و از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. باید مراقب حرکات و رفتارهای خود در چنین شرایطی باشید که نادانسته و بر اثر ناآگاهی رفتاری اشتباه مرتکب نشوید که شرایط را برای او بدتر کند.
همان‌طور که گفته شد در برخورد اول با اظهار تأسف شروع می‌کنیم که همراه آن می‌توانید با دست دادن و دست گذاشتن بر روی شانه‌های آن فرد موجب نزدیکی و صمیمیت با او شوید. اگر فرد از نزدیکان شما باشد در آغوش گرفتن وی یک راه مناسب برای دل‌گرمی دادن به او است.
در هنگام تسلیت گفتن مراقب باشید که اثری از شادی و لبخند در چهره شما نباشد، چشم‌ها و حالت صورت شما اگر متناسب با سخنانی که می‌گویید نباشد در آن صورت اظهار تأسف شما مصنوعی جلوه می‌کند و باعث می‌شود نتوانید اعتماد طرف مقابل را جلب کنید.
زمانی که فردی دچار مشکل می‌شود دوستان و آشنایان با نزدیک شدن و دل‌گرمی دادن به او می‌خواهند حمایت خود را نشان دهند. زمانی که شخص آسیب‌دیده با حمایت و ابراز عواطف دیگران مورد حمایت قرار می‌گیرد اتفاقی خوب و مثبت افتاده و باعث دل‌گرم شدن قربانی یا فرد مصیبت‌زده می‌شود. این چنین رفتارها با وجود داشتن نکات مثبت زیاد می‌تواند تأثیرات منفی هم داشته باشد. زمانی که همه اظهار هم‌دردی و تأسف خود را به شخص آسیب‌دیده بیان کردند در مدت زمانی کوتاه به روال عادی زندگی خود بازمی‌گردنند و شخص قربانی یا مصیبت‌دیده تنها می‌ماند، اما در واقعیت او همچنان به کمک نیاز دارد.
اگر قصد کمک کردن به افرادی را دارید که دچار آسیب شده‌اند پس حمایت خود را محدود به یک زمان کوتاه نکنید، آن را ادامه دهید. شما می‌توانید با کمک کردن به شخص قربانی یا مصیبت‌زده به هر شکل‌وصورت و در هر کاری که توانایی دارید باعث جلب اعتماد و دل‌گرمی در وی شوید.
بعد از اینکه شما یا دیگران با ابراز عواطف خود از فرد مصیبت‌دیده حمایت کردید بهتر است کمی او را تنها بگذارید تا در آرامش باشد اما خوب دقت داشته باشید که فقط یک مدت زمان کوتاه، شما باید دوباره حمایت و هم‌دلی خود را با او ادامه دهید.
برای شروع با تماس و پیام‌های خود جویای احوال وی شوید بگذارید بداند که شما فورا ناراحتی او را فراموش نکردید و همچنان آمادگی برای کمک کردن را دارید. در این هنگام می‌توانید با ارسال دسته گل یا هدیه یک روحیه مثبت را به فرد قربانی یا آسیب‌دیده بدهید. با ارسال این هدیه یا دسته گل مسیری که شما برای بهبود فرد آسیب‌دیده شروع کرده‌اید به‌خوبی تا به اینجا طی شده است.
دقت داشته باشید در هر مرحله از همراهی فرد آسیب‌دیده برای صحبت کردن یا پیشنهاد کمک و …. هیچ‌گاه به او اصرار نکنید، بگذارید او خودش انتخاب کند. به‌خاطر بسپارید در صورت تداوم دوران ناراحتی افراد قربانی یا آسیب‌دیده به‌هیچ عنوان او را مورد قضاوت قرار ندهید. متأسفانه در برخی مواقع دیده می‌شود با طولانی شدن این دوره چنین افرادی حتی مورد تمسخر هم قرار می‌گیرند. این موضوع را فراموش نکنید شرایط انسان‌ها با یکدیگر متفاوت است.
رفتار با افراد آسیب‌دیده
