یکی از دلایل اهمیت مطالعه این است که سبب می‌شود تا رشد فردی و شخصیتی به‌مراتب سریع‌تر انجام گیرد. با توجه به بررسی‌هایی که انجام شده است، سرانه مطالعه در کشورهای توسعه‌یافته بسیار بالاست. اطلاعاتی که با مطالعه یک کتاب به دست می‌آید قطعا روزی می‌تواند فرد را برای پیشرفت آماده کند. این امر سبب شده است تا جامعه شناسان به فکر راهکارهایی برای کمبود مطالعه در جامعه باشند.
هنگامی که یک کتاب نوشته می‌شود، تجربیات علمی و تحلیلی زیادی را در آن می‌توانید ببینید. همچنین در یک کتاب نقل قول‌هایی از افراد مختلف که خود باری از تجربه را بر دوش دارند صورت می‌گیرد و این عوامل در کنار هم نشان می‌دهد که بار علمی و فرهنگی یک کتاب بسیار بالاست. این موضوع باعث می‌شود تا نکاتی پربار را برای خواننده در بر داشته باشد و او را به سمت موفقیت روزافزون پیش ببرد.
چرا باید مطالعه کنیم؟
معمولا افرادی که مطالعه زیادی دارند، اثرات آن را در زندگی خود به خوبی می‌بینند؛ اما مشکلی که وجود دارد، ناآگاهی افرادی است که این روش را برای رسیدن موفقیت‌های خود در پیش نمی‌گیرند و نتوانسته‌اند لذت مطالعه و فواید بی‌نظیر آن را درک کنند. ازاین‌رو بهتر است ابتدا با فواید مطالعه و تأثیر آن بر فرد و زندگی او آشنا شوید.
- مطالعه و کتاب خواندن سبب می‌شود تا هوش فرد افزایش یابد: در هنگام مطالعه به خصوص اگر این کار با تمرکز انجام گیرد، فرد تحلیل و پردازش اطلاعات را به‌صورت هم‌زمان در مغز انجام می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهد، کودکانی که مطالعه بیشتری دارند نسبت به دیگر همکلاسی‌های خود عملکرد بهتری نشان می‌دهند. این کودکان در دروسی مانند ریاضی نیز یادگیری بهتری دارند؛ زیرا قدرت تحلیل بیشتری دارند.
- کاهش استرس با مطالعه رابطه‌ای مستقیم دارد. به‌گونه‌ای که مطالعه می‌تواند سطح استرس را تا حدود 60 درصد کاهش دهد. یکی از عواملی که باعث کاهش استرس می‌شود و اکثر افراد به آن آگاه هستند، قدم زدن در طبیعت است. جالب است بدانید کتاب خواندن بیش از 60 درصد و قدم زدن حدود 40 درصد سبب می‌شود تا استرس کاهش پیدا کند!
- فن بیان با مطالعه افزایش می‌یابد و شما را به یک سخنران بهتر تبدیل می‌کند. بدون شک هنگامی که اطلاعات بیشتری داشته باشید، با اعتماد به نفس بهتری سخن می‌گویید و این امر سبب می‌شود تا فن بیان قوی‌تری هم داشته باشید.
- کتاب خواندن سبب می‌شود ذهنی فعال داشته باشید و حافظه‌ای بهتر. همچنین مطالعه سبب می‌شود تا درصد احتمال ابتلا به آلزایمر در سنین بالا بسیار کاهش یابد.
فواید مطالعه محدود به این چند مورد نیست و هر کسی می‌تواند به خوبی آثار آن را در زندگی و شخصیت خود مشاهده کند.
چرا ایرانیان علاقه‌ای به مطالعه ندارند؟
سرانه مطالعه کتاب در ایران را که مورد بررسی قرار می‌دهیم، به آمار ناخوشایندی نسبت به دیگر کشورها می‌رسیم. تحقیقاتی که در سال 2015 انجام شد ما در برابر کشوری مانند هند که 112 دقیقه در روز مطالعه دارند و ژاپن که 92 دقیقه سرانه مطالعه داشتند، تنها 13 دقیقه سرانه مطالعه داریم! این آمار نشان می‌دهد که در ایران چندان علاقه‌ای به مطالعه وجود ندارد. البته در سال‌های اخیر کمی وضعیت بهتر شده است و با در دسترس قرار گرفتن کتاب‌های دیجیتالی در فضای اینترنت مطالعه نیز افزایش یافته است؛ اما چه مسائلی باعث شده تا ایرانیان به مطالعه علاقه‌ای نداشته باشند؟
شاید مهم‌ترین عاملی که باعث می‌شود ایرانی‌ها به مطالعه علاقه چندانی نداشته باشند مربوط به پیش ساخت‌هایی است که به‌درستی بنیان نهاده نشده است. کتاب‌خوانی باید از کودکی در فرد نهادینه شود. احتمالا نظام آموزشی و اجبار به مطالعه کتاب‌هایی که ممکن است احساس خستگی را در کودک به وجود آورد باعث شده تا مطالعه به یک مسئله خسته‌کننده و دردآور تبدیل شود که احساس خوبی را در فرد به وجود نمی‌آورد. قطعا ذهن به احساسات منفی و مثبت جواب می‌دهد و این عامل دلیل بسیاری از علاقه‌ها و بی‌میلی‌های فرد به یک مسئله است.
شاید اگر در کودکی روش مطالعه به‌صورت لذت‌بخش‌تر مورد استفاده قرار می‌گرفت، نتایج بهتری از آن را در بزرگ‌سالی شاهد بودیم و می‌توانستیم در این زمینه بیشتر پیشرفت کنیم. این عامل هم به خانواده هم نظام آموزشی می‌تواند مربوط باشد و باید هر دو را تقویت کرد.
موارد دیگری نیز وجود دارند که باید به آن‌ها بیشتر پرداخته شود، نحوه توزیع و تبلیغ کتاب‌های مختلف باعث می‌شود تا فرد بتواند فرهنگ مطالعه را بیشتر و بهینه‌تر فراگیرد. به عنوان مثال اگر کتاب با تنوع موضوعی بیشتر در معرض دید افراد قرار گیرد، ممکن است دسترسی به آن راحت‌تر باشد و این عامل سبب افزایش سرانه مطالعه در کشور شود.
موارد دیگری مانند بی‌توجهی به نیاز مخاطبان، گران بودن قیمت کتاب و محدودیت زمانی و اوقات فراغت افراد همگی مزید بر علت شده است تا سرانه مطالعه در ایران پایین باشد.
آسیب‌های کاهش مطالعه برای فرد
با توجه به بررسی فوایدی که مطالعه برای انسان دارد، می‌توان گفت رشد شخصیتی فرد مؤثر از میزان مطالعه وی است. تجربیاتی که شخصیت فرد را می‌سازد و ممکن است زمان زیادی ببرد، با مطالعه کتاب میسر می‌شود. ازاین‌رو کاهش مطالعه باعث نداشتن آگاهی کافی در فرد می‌شود و به‌مرور وی را نسبت به واقعیت‌های موجود دورتر می‌کند.
افراد با مطالعه کم معمولا اعتماد به نفس بالایی نخواهند داشت. شاید این افراد در خانواده یا دوستان به راحتی نظرات خود را عنوان کنند ولی نمی‌توانند در بین افراد سطح بالاتر به راحتی صحبت کنند. ازاین‌رو تعاملات آن‌ها کمتر می‌شود و در کاهش احتمال موفقیت آن‌ها تأثیر بالایی دارد.
تجربه‌هایی که فرد با مطالعه کتاب ممکن است در یک سال به دست آورد، در زندگی عادی خود ممکن است ده‌ها سال نیز نتواند کسب کند.
آسیب‌های مطالعه کم برای جامعه
آسیبی که بی‌علاقگی به مطالعه روی فرد دارد، قطعا باعث می‌شود تا وی به عنوان جزء اصلی جامعه این آسیب‌ها را به جامعه نیز وارد کند. جامعه از فرد به وجود آمده است و پیشرفت جامعه تابع پیشرفت فردی است. ازاین‌رو هنگامی که موفقیت فردی به‌صورت عام در معرض خطر قرار گیرد، به‌مرور جامعه نیز وضیعت خوشایندی نخواهد داشت. بهبود اوضاع فردی سبب می‌شود تا وضعیت جامعه نیز خود به خود بهبود یابد. به همین علت باید به فکر راهکاری جهت افزایش سرانه مطالعه در کشور بود.
یکی از مشکلاتی که در جامعه ما وجود دارد، وابستگی زیاد مردم به شرایط جامعه است. بسیاری از محققان اعتقاد دارند هنگامی که سطح مطالعه در یک جامعه بالا رود، موفقیت‌های شغلی نیز افزایش می‌یابد و افراد بیشتر سعی می‌کنند کارآفرین باشند تا بخواهند کارگر یا کارمند بمانند. شاید همین عامل سبب می‌شود بین رشد جامعه از نظر اقتصادی و افزایش سرانه مطالعه ارتباطی مشخص وجود داشته باشد.
تعاملاتی که در جوامع مختلف با مطالعه کتاب انجام می‌گیرد باعث می‌شود تا فرهنگ مردم به‌مرور پیشرفت بیشتری داشته باشد و این عامل در افزایش سطح تفکر جامعه و شعور جمعی نیز تأثیر خواهد داشت.
راهکارهایی برای افزایش سرانه مطالعه در کشور
با بررسی دلایل بی‌علاقگی ایرانیان به مطالعه، بهتر است در جهت رفع این دلایل کوشید تا مانند کشورهای پیشرفته بتوانیم به کیفیت زندگی بالاتری دست یابیم. ازاین‌رو راهکارهایی ساده وجود دارد که اکثر آن‌ها امروزه عملی شده‌اند و می‌توان از آن‌ها به خوبی بهره برد.
فرهنگ‌سازی مطالعه از دوران کودکی
همان‌طور که گفته شد، استفاده از روش‌های کارآمد در نظام آموزشی و فرهنگ‌سازی مطالعه از همان ابتدای کودکی بسیار مؤثر خواهد بود. در این زمینه هم خانواده، هم نظام آموزشی باید همکاری‌های لازم را با هم داشته باشند و از این طریق بتوانند بسیار عملی‌تر در این زمینه کار کنند. اگر استعدادیابی و علاقه فردی از همان ابتدا مورد بررسی قرار گیرد و در این زمینه کتاب‌ها و منابع مطالعاتی در اختیار فرد قرار داده شود، علاقه‌مندی به مطالعه نیز صورت خواهد گرفت و فرهنگ مطالعه به‌مرور در افراد نهادینه خواهد شد.
در دسترس قرار دادن کتاب برای افزایش مطالعه
شاید اگر کتاب‌های مختلف با موضوعات متنوع را در معرض دید افراد قرار دهیم، احتمال افزایش مطالعه بیشتر می‌شود. امروزه اپلیکیشن‌هایی با کتاب‌های رایگان و غیررایگان وجود دارند که بر روی گوشی موبایل نصب می‌شوند و دسترسی افراد را به کتاب‌های مختلف راحت‌تر می‌کند. با توجه به این که در جامعه ما استفاده از گوشی‌های هوشمند بسیار رایج شده است و وقت زیادی از افراد می‌گیرد، می‌توان از آن به عنوان یک ابزار کاربردی برای افزایش سران مطالعه در جامعه بهره برد.
طراحی اپلیکیشن‌های هوشمند که می‌تواند موضوعات مورد علاقه افراد را به‌مرور تشخیص دهد و از این طریق پیشنهاد‌های بیشتری را رونمایی کند، بهترین گزینه برای کاربران گوشی‌های هوشمند است.
رابطه کاهش قیمت خرید کتاب و افزایش مطالعه
هر چند ممکن است برخی بر این باور باشند که گران بودن قیمت کتاب عامل مهمی در کاهش علاقه‌مندی ایرانیان به مطالعه است، اما هزینه‌های بالا برای مواردی که اهمیت و ارزش چندانی در جامعه ندارد نشان می‌دهد دلیل هزینه نکردن برای مطالعه و کتاب، بیشتر به بی‌علاقگی برمی‌گردد. ولی به هر حال اگر قیمت کتاب کاهش یابد، احتمال این که افراد تمایل بیشتری به خرید آن نشان دهند و به‌مرور فرهنگ مطالعه بیشتر در جامعه ایجاد شود وجود دارد.
توضیحات: میران مطالعه در ایران
